Jak co roku Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów we Wrocławiu, Koło w Marwicach oddaje pamięć Polakom, ofiarom ludobójstwa popełnionego przez nacjonalistów ukraińskich na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej.
W tym roku uroczystości miały miejsce w niedzielę 6 maja 2017 o godz. 12.30. Uroczystości rozpoczęły się Mszą Św. w marwickim kościele pw. NMP Obchodziliśmy 75 rocznicę tych tragicznych wydarzeń, była to również 15 rocznica odsłonięcia Marwickiego Pomnika - symbolu pamięci zarówno po naszych Rodakach z parafii Kąty, pow. Krzemieniec jak i po wszystkich pomordowanych Polakach na Kresach Południowo-Wschodnich. Tegoroczne uroczystości odbywały się pod patronatem Wojewody Lubuskiego Pana Władysława Dajczaka.
Co roku w Mszy Świętej towarzyszy oryginalny Krzyż z kościoła w Kątach uratowany przed zniszczeniem przez śp. Jana Jasińskiego w przeddzień napadu OUN-UPA w dniu 3 maja 1943 roku.
Msza Św. odprawiona została przez Księdza Proboszcza Jarosława Zagozdę, który również wygłosił okolicznościową homilię.
Tytułem przypomnienia na wstępie nakreślona została historię powstania Marwickiego pomnika. Oto fragment:
Dla osób przybyłych po raz pierwszy chciałbym przypomnieć w skrócie, iż Pomnik Marwicki powstał z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Wołyńskiego w skład którego wchodziły dzieci i wnuki Wołynian ocalałych od mordów. Pomnik powstał dzięki dobrowolnym składkom ludności Marwic, Baczyny i Gorzowa Wlkp. Odsłonięcia Marwickiego Pomnika odbyło się w dniu 3 maja 2003 roku. Jest to dla nas bolesna rocznica. Przez wiele lat ludobójstwo popełnione przez nacjonalistów ukraińskich było tematem tabu.
Nasze Stowarzyszenie określa te mordy mianem ludobójstwa zgodnie z „Konwencją o zapobieganiu i karaniu zbrodni o ludobójstwie „– przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ - 9 grudnia 1948 roku.
Władysław i Ewa Siemaszkowie w swoim monumentalnym dziele „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia” podkreślają iż /cytuję/ „ludobójstwo ukraińskie na Polakach …w swoim założeniu obejmowało jak najszybszą eksterminację fizyczną – wszystkich Polaków których udało się dosięgnąć, od niemowląt po starców, bez jakiejkolwiek różnicy płci i wieku…Połączone było z reguły ze stosowaniem najbardziej barbarzyńskich tortur. …Takich barbarzyńskich czynów Niemcy, a nawet Sowieci nie dokonywali.…W przypadkach ludobójstwa niemieckiego i sowieckiego na Polakach chodziło o zbrodnie dokonane przez okupantów.
Tymczasem ludobójstwo ukraińskie dokonane zostało przez Ukraińców - obywateli polskich, mieszkańców tamtych terenów w okresie II RP….”/koniec cytatu/.
Co dzieje się teraz z pamięcią i prawda historyczną - po siedemdziesięciu pięciu latach od tej ogromnej tragedii Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich.
O ile Niemcy od dawna przyznali się do swoich zbrodni i dokonali publicznego przeproszenia, o ile Rosjanie zdobyli się na kilka gestów – między innymi w sprawie Katynia - prezydent Borys Jelcyn pocałował rękę prałata Zdzisława Peszkowskiego i powiedział „przepraszam”- o tyle obecne zachowanie Ukraińców wobec ludobójstwa na Polakach to milczenie, zaprzeczenia i kłamstwa. Co roku 1 stycznia – tradycyjnie w wielu miastach zachodniej Ukrainy, odbywają się marsze w rocznicę urodzin Stepana Bandery - jednego z najważniejszych działaczy i ideologów nacjonalizmu ukraińskiego. Nadawane są nazwy ulic imieniem Bandery, powstają pomniki „bohaterów” UPA.
Pytamy czy w takiej atmosferze możemy mówić o pojednaniu i przebaczeniu?
Dzisiaj tu, przed tym Pomnikiem boleści - modlimy się za niewinnie przelaną krew naszych Rodaków na Kresach II RP.
Proszę również o modlitwę za zmarłych Wołynian z Marwic – św. pamięci Władysława Brzozowskiego – członka komitetu budowy Marwickego Pomnika, oraz św. pamięci Józefę Sikorską i Władysława Jasińskiego – którzy dokonali symbolicznego odsłonięcia pomnika w Marwicach. Dziękuję za uwagę.
W uroczystościach brali udział goście honorowi:
- Pan Marcin Baliński - Biuro Wojewody Lubuskiego
-Pani Danuta Szewczyk – Wice– Starosta Powiatu Lubuskiego - Pan Artur Terlecki - Wójt Gminy Lubiszyn,
- Pani Jolantę Gintowt – Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Polskich Olimpiczyków w Baczynie
-Pani Katarzyna Hejnrich - Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Kombatantów II Wojny Światowej w Lubnie,
- Pan Waldemara Rusakiewicza - Przewodniczący Związku Regionalnego Gorzowskiego NSZZ „Solidarność”,
- Pani Katarzyna Florczak asystentka Pana Posła Jarosława Porwicha- Biuro Poselskie w Gorzowie Wlkp,
- Pan Jerzy Wernerowski –Prezes Regionalnego Stowarzyszenia Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych w Gorzowie Wlkp.
- Pani Maria Dratwińska - Prezes Związku Sybiraków w Gorzowie Wlkp.
- Pani Wilhelminę Rother – Prezes Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Oddział w Gorzowie Wlkp,
- Pan Jan Maksymiuk - Zastępca Prezesa Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Gorzowie Wlkp.
- Pan Jerzy Klincewicz – członek Rady Głównej Komitetu Obrony Polskiej Ziemi „Placówka” w Gorzowie Wlkp. ,
- Pan Zdzisław Kostrzewa -Przewodniczący Koła Przyjaciół Radia Maryja przy Kościele p.w. Św. Stanisława i Św. Antoniego w Gorzowie Wlkp.,
- Pan Henryk Bańkowski – Przewodniczący Grupy Rekonstrukcyjno-Historycznej Wojska Polskiego przy Kole Związku Kombatantów w Lubiszynie.
- Weterani Wojska Polskiego Pani Ewelina Szczecina i Pan
Franciszek Jasiński – naoczni świadkowie mordów w Parafii Kąty, pow.Krzemieniec, woj.wołyńskie,
- Pani Józefa Kołodzińska - mieszkanka Kątów, pow. Krzemieniec - naoczny świadek napaści banderowców na wieś Kąty,
- Pana Ryszard Herjan - sołtys wsi Marwice.
- Pan Józef Witkowski -sołtys wsi Baczyna.
Obecne Były Poczty Sztandarowe:
- Poczet Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Oddział w Gorzowie Wlkp.,
- Poczet Gorzowskiego Związku Sybiraków,
- Poczet Regionalnego Zarządu Gorzowskiego NSZZ „Solidarność”,
- Poczet Okręgu Lubuskiego Światowego Związku Żołnierzy AK w Gorzowie Wlkp.,
- Poczet Gorzowskiego Regionalnego Stowarzyszenia Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych w Gorzowie Wlkp,
- Poczet Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, Koło w Baczynie,
- Poczet Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, Koło w Lubiszynie.
- Poczet Szkoły Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Baczynie
- Poczet Szkoły Podstawowej im. Pawła II w Lubiszynie
- Poczet Szkoły Podstawowej im. Kombatantów II Wojny Światowej w Lubnie.
Po Mszy Św. młodzież ze Szkoły Podstawowej w Baczynie przedstawiła montaż słowno-muzyczny poświęcony tragedii wsi Huta Pieniacka i innym miejscowościom.
Montaż przygotował nauczyciel historii dr Marcin Trojecki.
Następnie chór „Cantare” z Miejskiego Centrum Kultury w Gorzowie Wlkp. wystąpił z wiązanką pieśni kresowych - lwowskich. Należą się wielkie podziękowania kierownikowi chóru „Cantare” - Pani Zofii Raubo, która przygotowała pieśni lwowskie specjalnie na naszą marwicką uroczystość.
Po zakończeniu tej części naszych uroczystości wszyscy uczestnicy udali się przed marwicki pomnik.
Przed pomnikiem, po wysłuchaniu hymnu Polski i złożeniu wieńców i wiązanek - Pan Marcin Bieliński z Biura Wojewody odczytał list od Pana Wojewody - Władysława Dajczaka. Przytaczamy urywek listu Pana Wojewody:
„ Szanowny Panie Przewodniczący,
Uprzejmie dziękuję za zaproszenie na uroczystości upamiętniające osoby pomordowane przez ukraińskich nacjonalistów spod znaku OUN-UPA. Pragnę złożyć wyrazy uznania i gratulacje osobom zaangażowanym w przygotowaniu uroczystości….Apogeum zbrodni, określane mianem „krwawej niedzieli” przypadło na 11 lipca 1943 r. gdy dokonano napadów na około 100 polskich miejscowości.
…Według opinii współczesnych badaczy liczba Polaków pomordowanych z rąk ukraińskich nacjonalistów wynosi od 100 do 200 tys.osób…. Dzisiaj jako obywatele Rzeczypospolitej jesteśmy odpowiedzialni za pielęgnowanie i hołdowanie pamięci o Tych wszystkich bohaterach, którzy do ostatniej kropli krwi walczyli o wolność umiłowanej Ojczyzny ..Cześć ich Pamięci.”
Następnie głos zabrał włodarz terenu Pan Artur Terlecki – wójt Gminy Lubiszyn, który w sposób dogłębny i wzruszający nakreślił historię ludobójstwa popełnionego przez nacjonalistów ukraińskich.
Po wystąpieniu Pana Wójta - Ksiądz Proboszcz Jarosław Zagozda odmówił modlitwę za pomordowanych Polaków na całych Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej.
Po modlitwie podziękowaliśmy Panu Wojewodzie za objęcie naszych uroczystości swoim patronatem, Starostwu Powiatowemu w Gorzowie Wlkp. i Gminie Lubiszyn za sponsorowanie naszych uroczystości.
Serdeczne podziękowania przekazano członkom naszego Koła Państwu Krystynie i Janowi Winiarzom – wiernym ofiarodawcom. Pani Barbarze Borowczyk i chórowi kościelnemu za piękne śpiewy liturgiczne. Państwu Halinie i Stefanowi Michalskim za przygotowanie poczęstunku dla uczestników uroczystości. Panu Kazimierzowi Grzybowskiemu za bezinteresowny wydruk zaproszeń i plakatów.
Podziękowania złożono Panu Romanowi Jasińskiemu za złożoną wspomagającą ofiarę. Pani Żanecie Domareckiej z Urzędu Gminy Lubiszyn składamy podziękowania za pomoc w dofinansowaniu uroczystości.
Szczególne podziękowania złożono Wszystkim Pocztom Sztandarowym i Grupie Rekonstrukcyjno-Historycznej za uświetnienie ceremonii Mszy Św. i patriotyczną postawę.
Po odśpiewaniu „Roty” uczestnicy udali się do pobliskiej sali sołeckiej w Baczynie na poczęstunek i wspólny śpiew pieśni patriotycznych.
Opracował:
Ryszard Laudański - Przewodniczący Koła SUOZUN w Marwicach, gmina Lubiszyn, woj. lubuskie.
